“Polyamorie? Ik heb daar een keer wat over gelezen en al dat voorschrijven van hoe het moet, dat past me niet. Monogamie ligt me ook niet trouwens, maar dat polyamorie is niks voor mij”
“Ik las in een boek over break-ups in een polyamoreuze setting, maar ze gaan zo uit van hiërarchische relaties en primaire en secundaire partners. Ik moet veel moeite doen om de nuttige stukken eruit te halen.”
In verschillende contexten ging het recentelijk over polyamorieboeken, en over dat sommige mensen niet echt enthousiast zijn over wat ze hebben gelezen. Zaken als onnodig hiërarchisch denken en couple’s privilege, voorschrijven hoe het Echt Zou Moeten met polyamorie, goedpraten van nonconsensueel en toxisch gedrag, heteronormativiteit en lakse mononormativiteit, idealistisch zonder praktische werkbaarheid… Je komt deze dooddoeners tegen in menig poly-pamflet.
Sinds het munten van de term polyamorie (in 1990 door Morning-Glory Zell-Ravenheart) heeft het denken en schrijven over consensuele nonmonogamie een vlucht genomen. Er zijn inmiddels ongelofelijk veel boeken gepubliceerd over nonmonogaam relateren, vanuit allerhande invalshoeken; ik heb niet de illusie dat ik een compleet beeld heb, laat staan dat ik hier elke uitgave zou kunnen noemen. Wat ik graag wil doen is je helpen bij nadenken over hoe je het juiste boek voor je bucks vindt. Dat begint bij benoemen waarom een polyamorieboek geen goeie match kan zijn.
1: Het boek is verouderd
Ten eerste kom je, als je je zoekmachine aanzwengelt, verouderde titels tegen bij de eerste hits. Een boek als Polyamory in the 21st Century (2010) heeft haar sporen zeker verdiend en biedt historische achtergrond en praktische tips. Maar door de snelle ontwikkelingen geeft het ook een tijdsgebonden, en daarmee niet het meest ronde beeld van hoe je nonmonogame relaties kunt doen. De toon van het gesprek is in korte tijd drastisch veranderd; van vrij solide voorschrijven hoe het hiërarchisch heurt (zoals oa in Opening Up! (2007)) via de individuele verantwoordelijkheid met een nonconsensuele nasmaak van More Than Two (2014) naar bewuste hechting met jezelf en je partners in Polysecure (2020).
Als je dus ooit, jaren terug, een enkel boek (of blogpost of krantenartikel of … ) hebt gelezen, en al helemaal als je dat niks vond, kan ik je aanbevelen om af en toe eens te kijken wat er nieuw is in deze hoek. Dat gezegd hebbend, wil ik niet suggereren dat oudere publicaties waardeloos zouden zijn. Sterker nog, ze zijn geschreven door dappere pioniers die hun tijd ver vooruit waren. Ze leveren het fundament waarop verder is gebouwd en daarmee zijn ze onmisbaar. Ook staan ze vaak vol tijdloos herkenbare verhalen en wijsheid. Wat helaas niet zo mooi oud wordt, is hoe blind auteurs lang zijn geweest voor ras/etniciteit, heteronormativiteit, gender(on)gelijkheid en seksuele diversiteit. Dat blijft jammer en maakt dat je soms moet zoeken naar de pareltjes.
2: Het boek is te breed of te niche
Het is nog best een klus om een boek te vinden dat precies de woorden geeft aan jouw beleving en relatiesituatie. Een korte intro zoals Designer Relationships (2015) biedt een overzicht van enkele mogelijkheden maar geen diepgang. The Threesome Handbook (2007) vertelt je wat je ervan verwacht, met goeie bedoelingen en een mononormatieve ondertoon. Ook zijn er veel zelfhulpboeken met een wel erg specifieke niche; denk bijvoorbeeld aan Power Circuits (2010) voor de polyamoreuze kinky sjamanen onder ons. En Het Monogame Drama (2016) leest lekker weg en enthousiasmeert, maar is vooral gericht op kosmopolitische millennial in een stadse omgeving. De specificiteit kan precies zijn wat je aantrekt, maar kan ook vervreemden, juist wanneer je op zoek bent naar representatie van jezelf.
Iets wat niet onbenoemd mag blijven, is dat veel boeken over meervoudsliefde hun oorsprong vinden in San Francisco en omgeving. Dat heeft lang een redelijk eenzijdige representatie als gevolg gehad en maakt dat het soms wat moeite kost om je te herkennen in de beschreven relatie- en datecultuur.
3: De kwaliteit is wisselend
Zoals bij vrijwel alle producten is de kwaliteit van boeken over polyamorie, op z’n zachtst gezegd, divers. Sommige publicaties rammelden al ten tijde van publicatie, zowel qua stijl en structuur (denkend aan Ik houd van twee mannen (2010)) als qua wetenschappelijke accuraatheid (ik noem een Sex At Dawn (2010) dat hardhandig is genuanceerd door Sex At Dusk (2012)). Ook hiervoor geldt; geen reden om ze direct af te schrijven, maar kan ‘t wel moeilijker maken om eruit te halen wat je wil.
Tegelijkertijd gaat het soms juist ook goed: boeken die zijn herzien en heruitgevonden zijn bijvoorbeeld Rewriting The Rules (2e editie 2018) en The Ethical Slut (3e editie 2017). Zowel qua vorm als inhoud gaan ze met hun tijd mee en blijven ze relevant, waar hun oudere edities op punten wat gammeler zijn.
4: Zelfhulp zit soms in rolmodellen
Misschien weet je van jezelf dat algemene nonfictie niet de stijl heeft waardoor jij lekker leert en vind je makkelijker herkenning in andere genres. Om je dan door een aangeschreven titel heen te buffelen terwijl je er eigenlijk geen trek in hebt, lijkt me niet heel helpend. Dat kan anders. Het antropologische The Politics of Passion (2006) inspireert om het Westerse identiteitsdenken los te laten en underground nonmonogame vrouwencultuur te eren, terwijl Stories From The Polycule (2015) vooral ontzettend veel voorbeelden geeft van hoe polyamorie er in het dagelijks leven uitziet. De diversiteit van perspectieven in de roman Girl, Woman, Other (2020) toont in haar realisme rolmodellen van hoe het kan en is gegaan, waar de serie van Rindert Kromhout (2010-2014) over The Bloomsbury Group het onbesprokene in kinderwoorden vangt.
Kortom: als je ook maar enige interesse hebt in nonmonogame relaties, kan ik je van harte aanraden om regelmatig opnieuw je onderzoek te doen. Juist als je eerder eens wat hebt gelezen of gehoord en toen de conclusie trok dat het niet bij je past en je jezelf er niet in herkent. Er is gerede kans dat je jezelf, jouw verlangens en je (gewenste) relatiestijl tegenkomt in genuanceerde en goed doordachte uitgaven, zowel in zelfhulpboeken als daarbuiten. Ja, ook de relatieanarchisten, QBIPOCS en aseksuelen, en anderen die lang onzichtbaar zijn gebleven.
Praktische dingen die je (buiten sociale media om) kunt doen om actuele polyamorieboeken te vinden, zijn:
-
Af en toe eens “polyamory” intypen op GoodReads en zien wat er omhoog komt.
-
Thorntree Press in de gaten houden; hun publicaties zijn gefocust op alternatieve relaties en ze hebben al een paar keer vernieuwende titels uitgebracht.
-
Kleine initiatieven zoeken die eigen publicaties uitgeven, want daar kan net jouw sweet spot tussen zitten. Zoals Clementine Morrigan, Cunning Minx, Pluk De Liefde en Leonie Linssen zijn er nog veel meer!
-
Je favoriet van vroeger herlezen en je afvragen: ben ik het hier nog steeds mee eens? Hoe wel, hoe niet? Welke informatie mis ik?
-
Langsgaan bij Savannah Bay; zij hebben een heus polyamorieplankje in hun winkel!
Rest me niets dan de aanbevelingsvraag uit de lucht te helpen; als toetje geef ik je hierbij mijn huidige all round favorieten voor beginnende, gevorderde, potentiële of herintredende nonmonogamisten! ;) Ik denk dat je met een combinatie van de laatste editie van The Ethical Slut en Polysecure een brede basis van veiligheid en verkenning krijgt. En dat gun ik iedereen.
Een noot achteraf: ik word niet gesponsord door Savannah Bay, Goodreads of door wie dan ook. Deze blogpost komt voort uit een verstofte achtergrond in mediawetenschap, een plekje in m’n hart voor feministische boekwinkels en een voorliefde voor alles wat ingewikkeld is in relaties.